Jan Benningh

Klik hier voor meer foto's....

t.o. Koningin Julianalaan 36
1191 CE Ouderkerk aan de Amstel

Op 27 september 2025 vond  de onthulling van het monument voor Jan Benningh plaats. Vlakbij de
plek waar in de Bullewijk de Jan Benninghdam heeft gelegen tot 1649. Op 27 september 1525, precies
500 jaar eerder, werd het Hoogheemraadschap
Amstelland opgericht, dankzij Jan Benningh. Met de bouw van een ring van waterkeringen rondom Amstelland kwam een einde aan de eeuwenlange wateroverlast vanuit het Sticht (Utrecht).

Dijkgraaf Joyce Sylvester en burgemeester Susanne de Roy van Zuidewijn onthulden samen het monument, omringd door een groot aantal toeschouwers . De oprichting van het monument was een initiatief van het Waterschap Amstel, Gooi en Vecht en het Historisch Kwartier Ouderkerk. Na de onthulling was in de Amstelkerk een lezing van Frans van Bork: ‘De Grote Ontginning en Jan Benningh’. Rode draad: de noodzaak van de bouw van dammen in Amstelland in 1525 heeft als oorzaak de Grote Ontginning van het veenmoeras in Holland en Utrecht tussen 1000 en 1200.

Jan Benningh

Mr. Jan Benningh Jansz. (± 1465 – 1537) was in Amstelland een belangrijk man. Hij was schepen (1492) van Amsterdam en vervolgens van 1495 tot 1509 schout van Amsterdam. Daarna was hij van 1510 -1533 raadsheer in het Hof van Holland in Den Haag, het hoogste rechtscollege in het graafschap Holland. Benningh trouwde met een rijke boerendochter uit Diemen. Hij woonde aan de Amstel rond 1500 in een fraaie hofstede op de plek van Kostverloren, toen waarschijnlijk Brillenburg geheten. Hij was grootgrondbezitter in Nieuwer-Amstel.

De grote verdienste van Jan Benningh is dat hij in actie kwam, omdat er al zo lang, zo weinig gedaan werd aan het beperken van de wateroverlast in Amstelland. Daar had hij zelf natuurlijk ook belang bij als grondbezitter en verpachter van boerenland. Water was een enorm probleem in die tijd. De zeespiegel steeg in de tweede helft van de vijftiende eeuw. De combinatie van stijging van de zeespiegel, klimaatverandering en bodemdaling zorgde voor veel wateroverlast in Amstelland. Dat de boeren in het Sticht ook nog eens clandestien hun overtollig water gingen lozen op de Amstel maakte de ramp compleet. Vanaf eind 12e eeuw was het hommeles tussen Amstelland en Utrecht. Dammen werden aangelegd en weer doorgestoken. En dat ging een paar honderd jaar zo door. Jan Benningh probeerde jarenlang in goed overleg de boeren in 't Sticht mee te krijgen, maar dat mislukte. Uiteindelijk wist hij in 1524 de afvoer naar Amstelland te blokkeren door in het Gein, de Bullewijk en de Oude Waver dammen op te werpen. Een doelbewuste escalatie. De boeren uit het Sticht kwamen meteen in opstand. Vervolgens deed Jan Benningh een beroep op zijn connecties met het landsbestuur. Met succes. De steun van de centrale overheid gaf de doorslag. Met hulp van Margaretha van Oostenrijk, landvoogdes namens keizer Karel V, werd op 27 september 1525 het Hoogheemraadschap Amstelland ingesteld. Er kwam een ring van waterkeringen om Amstelland. De dammen in het Gein en de Waver moesten weg, maar de dam in de Bullewijk mocht blijven. Het Hoogheemraadschap van Amstelland kreeg het octrooi op de schouw van Amstelland en het Nedersticht. En zo konden de Stichtse boeren blijvend onder druk gehouden worden. Jan Benningh heeft zich onvergetelijk gemaakt door zich decennialang onvermoeibaar in te zetten voor het verbeteren van de waterhuishouding in Amstelland.